Baligród

Baligród żywym pomnikiem historii

Gmina Baligród to bez wątpienia jedno z najbardziej zalesionych terenów na Podkarpaciu. Sama miejscowość leży w dolinie rzeki Hoczewki i jest miejscem styku wielu kultur: m.in. polskiej i ukraińskiej, w tym bojkowsko-łemkowskiej, a w okresie międzywojennym również żydowskiej. To także tereny mocno dotknięte przez I i II wojna światową, a także późniejsze wydarzenia, co upamiętniają liczne pomniki i cmentarze.

Sam Baligród bardzo długo „lizał” powojenne rany i na dobre zaczął się odbudowywać dopiero na początku lat 60. ubiegłego wieku. W tym okresie miejscowość liczyła 987 mieszkańców, obecnie ponad 1,5 tys. O wojennych, a także późniejszych wydarzeniach na tych terenach przypomina m.in. czołg, znajdujący się w centrum miasta oraz pomnik z listą nazwisk Polaków pomordowanych przez UPA. Innymi wartymi odwiedzenia miejscami są też m.in. cerkiew greckokatolicka z 1829 roku, kościół murowany z 1877 roku oraz pozostałości ziemnych umocnień zamku Balów, znajdujące się na tzw. Podzamczu. W miejscowych plenerach z kolei Ewa i Czesław Petelscy zrealizowali w 1961 swój film „Ogniomistrz Kaleń”, dla którego pierwowzorem była książka Jana Gerharda „Łuny w Bieszczadach”.

Kontrowersyjny pomnik

Bez wątpienia najsłynniejszą wizytówką gminy Baligród jest kontrowersyjny pomnik generała Karola Świerczewskiego, znajdujący się w Jabłonkach. To właśnie na tych terenach 28 marca 1947 roku zginął Świerczewski. Z Jabłonek wychodzą szlaki turystyczne, upamiętniające tamte wydarzenia. Czarny prowadzi w kierunku pasma Wysokiego Działu, Łopiennika i Durnej, zielony z kolei na górę Walter. W 2007 roku otworzono tzw. „Szlak Walterowski”, który prowadzi przez Rzepedź, Baligród, Cisną, Górę Walter, Jabłonki aż do miejsca, gdzie zginął generał.

Na terenie całej gminy znajdują się zachowane w znakomitym stanie cerkwie, jak chociażby św. Michała Archanioła w Roztokach Dolnych, pw. św. Bazylego w Żernicy Wyżnej oraz zabytkowe cmentarze m.in. greckokatolicki i pozostałości po znajdującej się tu do początków XX wieku cerkwi Narodzenia Matki Boskiej w Bystrem. Kolejną atrakcją gminy są drewniane budowle ludowego, znajdujące się m.in. w Zahoczewie, Nowosiółkach, Roztokach Dolnych, Baligrodzie i Stężnicy.

Spore zainteresowanie wzbudza także Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie Knieja w Nowosiółkach (więcej w artykule: Dzikość Bieszczad zaklęta w Knieji z Nowosiółek. Zobacz, gdzie spotkać świniodziki). Zobaczymy tam m.in. trofea łowieckie, jak również żywe okazy świniodzików.

Miłośnicy geologii znajdą z kolei coś dla siebie w Rabem, gdzie mieści się uroczysko i stary kamieniołom. Na leśnych bezdrożach swoje umiejętności mogą sprawdzić amatorzy czterech kółek, jeżdżąc po specjalnie przygotowanych do tego terenowych trasach. Coś dla siebie znajdą także amatorzy zimowego szaleństwa, bowiem w Bystrem znajduje się wyciąg i stok narciarski.

Baza wypadowa

Cała gmina, dysponująca licznymi miejscami noclegowymi, to także znakomita baza wypadowa do zwiedzania całej polskiej części Bieszczadów oraz przygranicznych terenów na Ukrainie i Słowacji oraz dalszych na Węgrzech.

W skład gminy Baligród wchodzą miejscowości:

Baligród, Cisowiec, Jabłonki, Kielczawa, Mchowa, Nowosiółki, Roztoki Dolne, Wstężnica, Zahoczewie, Żerdenka, Bystre, Kołonice, Łubne, Rabe, Żernica Niżna, Żernica Wyżna.

Autorka artykułu: Aneta Jamroży