Największa nekropolia żołnierska w Bieszczadach

Na północnym skraju Baligrodu, przy drodze w kierunku Leska, znajduje się duży cmentarz wojenny – największa nekropolia żołnierska w Bieszczadach.

Założony został w latach 1946-47 przez 34 Pułk Strzelców Budziszyńskich, stacjonujący wówczas w Baligrodzie. Pierwotnie (do roku 1947) chowani tu byli żołnierze polscy (LWP, KBW, WOP), którzy polegli w walce z ukraińskimi nacjonalistami.

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Spoczęli obok siebie żołnierze obu armii

W roku 1953 cmentarz został powiększony, gdyż chowano tu żołnierzy radzieckich, którzy polegli w walkach z hitlerowcami na tym terenie, którzy zostali ekshumowani w pobliskich powiatach. W roku 1968 pochowano tu żołnierzy, którzy zginęli podczas kampanii wrześniowej roku 1939, a pierwotnie pochowano ich na cmentarzu greckokatolickim w Solince.

W 2001 roku po prawej stronie od wejścia, na postumencie z nazwiskami poległych ustawiona została tablica o treści:

“Na tym cmentarzu spoczywają
Oficerowie 8 PP 3 DP legionów:

Kpt. Eugeniusz Bogucki
ur. 19.I.1903 r.
Adiutant dowódcy pułku

Por. Wacław Sadowski
ur. 25.XII.1906 r.
Oficer łączności

Polegli 8 X 1939 r. pod Roztokami
Przy przekraczaniu granicy podczas próby przedostania się na Węgry

Ich szczątki i innych niezidentyfikowanych żołnierzy WP
przeniesiono w 1964 r.
z cmentarza greckokatolickiego w Solince

Kpt. dypl. Edward Jan Hełczyński
ur. 7.V.1907 r.
Oficer operacyjny 11 Dywizji Piechoty
Poległ w nocy z 15 na 16 września 1939 r. w boju pod Nowosiółkami

szer. Penner żołnierz 2 Pułku Strzelców Podhalańskich
Poległ 10 IX 1939 r. w Olszanicy
Jego szczątki przeniesiono w latach 50-tych z cmentarza w Olszanicy
Cześć ich pamięci”.

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Przy wejściu stanął krzyż brzozowy z tablica o treści:

“Przechodniu! Spójrz na ten krzyż, żołnierze polscy wznieśli go wzwyż ścigając faszystów przez lasy, góry i skały, dla Ciebie Polsko i dla Twej chwały.”

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Obelisk – symbol z dwoma krzyżami

W centralnej części cmentarza stoi wysoki obelisk w kształcie tarczy, na którym znajdują się dwa miecze grunwaldzkie. Pod obeliskiem tablica pamiątkowa z napisem (po polsku i rosyjsku):

“Bohaterom Armii Radzieckiej i Ludowego Wojska Polskiego poległym w latach 1944 – 47 w walce w niemieckim i rodzimym faszyzmem.”

W roku 1984 cmentarz został odrestaurowany, w latach 2000-2002 i później w 2011 – całkowicie odnowiony.

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Tak tutaj cicho nie tylko o zmierzchu

Cmentarz ma formę mogił zbiorowych ujętych w betonowo – lastrykowe obramowania. Obecnie na cmentarzu znajduje się 154 mogiły zbiorowe, część radziecka to 108 mogił zbiorowych, polska 46, kryjących poległych 5127 żołnierzy. Na polskich grobach ustawione są lastrykowe krzyże, na rosyjskich poduszki z pięcioramiennymi gwiazdami, wykonanego z tego samego materiału.
Patrząc od wejścia widzimy po obu stronach ciąg starannie urządzonych mogił.

Na wielu mogiłach widzimy tabliczki z nazwiskami, pala się znicze. Miejsce pamięci walczących o te ziemie, jest miejscem pamięci. Pomimo wielu lat – zarówno Gmina Baligród, jak mieszkańcy oraz członkowie rodzin – nadal pielęgnują pamięć o poległych tutaj żołnierzach.

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Cmentarz w Baligrodzie / fot. Lidia Tul-Chmielewska

Oprac. Lidia Tul-Chmielewska

Porozmawiajmy o Bieszczadach!
Dołącz do grupy Bieszczady.Land na Facebooku

---

---

---