Zanieczyszczenie światłem w Bieszczadach – o co dokładnie chodzi

gwiazdy w Bieszczadach

Bieszczadzkie nocne niebo / fot. shutterstock.com

Zanieczyszczenie światłem, mówi się, że „najciemniej jest pod latarnią”. W kontekście tematu tego artykułu, biorąc to powiedzenie dosłownie, można by jednak rzec, że to nie jest prawda. Najciemniej bowiem jest w… Bieszczadach. Ale o co dokładnie chodzi z tym światłem?

Zanieczyszczenie światłem?

Bardzo często, gdy słyszymy słowo „zanieczyszczenia”, na myśl przychodzi nam środowisko, albo powietrze. Wciąż jednak za mało mówi się o zanieczyszczeniu światłem. A szkoda! Problem ten, chociaż na pierwszy rzut oka nie wydaje się aż taki poważny, może przynieść równie niepożądane skutki, jak inne rodzaje zanieczyszczeń. Na czym więc polega zanieczyszczenie światłem, inaczej zwane smogiem świetlnym? Otóż mamy z nim do czynienia wtedy, gdy istnieje nadmiar sztucznego światła, a jego strugi skierowane są w te obszary, które nie potrzebują go. Doskonałym przykładem są tu źle ustawione latarnie w mieście lub na wsi, które zamiast oświetlać drogę, wpadają przez okna do naszych domów. Innym z kolei, jest to oświetlenie, które zgromadzone jest dookoła galerii handlowych, obiektów kulturalnych czy sportowych. Efektem jest rozświetlenie nieba, a tym samym sprawienie, że jest ono znacznie jaśniejsze, niż być powinno, nawet w obszarze 100 kilometrów.

Nocne niebo Bieszczady, zanieczyszczenie światłem

Skala zanieczyszczeń

Problem ten jest tak silny, że doczekał się nawet aż 9 stopniowej skali. Skala Bortle’a, bo o niej mowa, została po raz pierwszy opisana w roku 2001, przez Johna E. Bortle’a. Za jej pomocą określamy poziom oświetlenia nocnego nieba, podczas obserwacji astronomicznych. Wyróżniamy:

1. Doskonale ciemne niebo

2. Typowe, dobrze ciemne niebo

3. Niebo wiejskie

4. Niebo wiejskie, które przechodzi w niebo podmiejskie

5. Podmiejskie niebo

6. Jasne niebo podmiejskie

7. Jasne niebo podmiejskie, które przechodzi w niebo miejskie

8. Niebo miejskie

9. Niebo w centrum miasta

Przy czym warto zauważyć, że Doskonale ciemne niebo, nie będzie występować w krajach rozwiniętych, w tym również w Polsce. Natomiast w Bieszczadach, możemy spotkać Typowe, dobrze ciemne niebo. Niestety, w przeważającej większości w naszym kraju, występuje już dosyć duże stężenie sztucznego światła, a zatem mamy do czynienia ze skalą od Nieba wiejskiego, nawet do Nieba w centrum miasta.

Jaki ma to wpływ na naturę?

Tak naprawdę w tym przypadku wystarczy użyć jednego słowa – fatalny. Owady, gady, płazy czy ssaki zaczynają mieć zaburzony cykl dzienny. Zbyt duża ilość światła w nocy, zaburza również rozwój flory i fauny. Co równie istotne, poprzez nieprzemyślane ustawienie lamp, czy bilbordów generujących wiązki nawet nie białego, a często neonowego światła, sprawiają, że wiele gatunków potrzebujących ciemności, np. do rozmnażania, opuściło dany teren.  Dodatkowo, brak ciemności sprzyja zaburzeniom zwierząt związanych ze snem, zdobywaniem pokarmu czy niepotrzebnym zgonom, np. ptaków, dla których to światło bywa dezorientujące.

Zanieczyszczenie światłem —smog świetlny a człowiek

Jesteśmy mieszkańcami tej planety, a zatem na nas sztuczne światło także ma negatywny wpływ. I chociaż to właśnie nasz gatunek odpowiada za tę sytuację, również z tego powodu możemy odczuwać dyskomfort i cierpieć na zaburzenia. Sztuczne światło negatywnie bowiem działa na produkcję melatoniny w naszym organizmie. Warto zaznaczyć, że najwięcej melatoniny inaczej zwanej hormonem ciemności, człowiek produkuje między godziną 24, a 3 nad ranem. Wytwarza się wówczas, gdy nasz mózg zarejestruje ciemność, a więc noc. Nie zawsze jednak jest to możliwe, biorąc pod uwagę światła wpadające nam przez okno, często nawet przebijające żaluzje czy rolety je zasłaniające. Oczywiście, wyjątkiem w tym przykładzie są osoby, które lubią zasypiać, np. przy lampce, jednak i na te osoby, sztuczne światło wpływa nie najlepiej. W rezultacie ludzie zatem cierpią na bezsenność, nadmierną nerwowość, wzmożony głód, brak koncentracji, aż w końcu chorób takich jak: nowotwór, depresja, nadciśnienie i niedociśnienie krwi czy cukrzycy.

Zanieczyszczenie światłem —inne negatywne skutki

zanieczyszczenie światłem
źródło: pixabay.com

Oprócz negatywnych skutków zdrowotnych ludzi i zwierząt, są także te aspekty astronomiczno-ekonomiczne. W przypadku osób zajmujących się astronomią, czy też lubiących podziwiać niebo, sztuczne oświetlenie jest czymś w rodzaju źle założonej opaski na oczy. Nie pozwala ono zobaczyć tego, co w normalnych warunkach byłoby widoczne, często nawet bez pomocy technologii. Warto również wspomnieć o kwestiach ekonomicznych. Źle rozstawione lampy, nieprzemyślane oświetlenie obiektów, generuje koszty dla miasta lub gmin. Decydując się na doświetlenie danego obszaru, należy więc skupić na konkretach, np. ścieżkach, ulicach itd. Najlepiej, gdyby światło nie rozpraszało się zbytnio do góry, w niebo. Ale przede wszystkim, nie warto ustawiać źródeł światła w miejscach, które tego światła nie potrzebują, co niestety jest bardzo częstym zjawiskiem, np. w dużych miastach.

Park Gwiezdnego Nieba

W celu ochrony przed niepotrzebnym sztucznym oświetleniem, powstał Park Gwiezdnego Nieba. Sam Park obejmuje tereny Parku Krajobrazowego Doliny Sanu, Bieszczadzkiego Parku Narodowego czy Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego. Na stronie Parku czytamy:

„To co najciekawsze w nocy to gwieździste niebo. W Parku Gwiezdnego Nieba “Bieszczady”, możemy bez teleskopu zobaczyć nawet gwiazdy o jasności 7.4 magnitudy. To znaczy, że każdej bezchmurnej nocy, gdy na niebie nie świeci Księżyc, zobaczycie aż ponad 7000 gwiazd. (Dla porównania, w terenach wiejskich, gdzie jest tylko kilka lamp ulicznych, zobaczycie jedynie 2500 gwiazd.) Kiedy nad głową migocze 7000 gwiazd jest to całkiem inny, niezapomniany widok na nocne niebo.”

Celem jego powstania, była ochrona i propagowanie ochrony środowiska nocnego, o którym wciąż nie mówi się zbyt wiele. Co więcej, dzięki Parkowi Gwiezdnego Nieba, rozwija się promocja turystyki astronomicznej i ekologicznej. A przy okazji, to również świetna atrakcja turystyczna dla wszystkich tych, którzy planują swój pobyt w Bieszczadach.

Park Gwiezdnego Nieba to również doskonały dowód na to, że ludzie chcą dbać o swoje środowisko naturalne, ale bardzo często nie do końca wiedzą jak. Dlatego my zachęcamy do zmian w swoim najbliższym otoczeniu, np. w związku z własnym oświetleniem domu czy walki o zmianę kierunku oświetleni naszych ulic. Być może razem, uda nam się zmienić ten świat na lepsze.

Zobacz także:

Porozmawiajmy o Bieszczadach!
Dołącz do grupy Bieszczady.Land na Facebooku



Zostań patronem portalu Bieszczady.Land


Bądź na bieżąco!
Zapisz się na nasz bezpłatny newsletter.