Dumnie wzbijający się nad miastem sanocki zamek i mieszczące się w nim Muzeum, to dziś chyba najcenniejsza kopalnia wiedzy o Zdzisławie Beksińskim. Jest jednak w Sanoku mnóstwo innych miejsc związanych zarówno z artystą, jak i jego bliskimi. Kto chciałby poznać historię tej słynnej rodziny, może wybrać się ścieżką spacerową „Śladami Rodu Beksińskich”, której najważniejsze punkty pokrótce przedstawiamy.
Przyjmuje się, że przygotowana przez PTTK Oddział „Ziemia Sanocka” trasa, zajmuje około 2,5 godziny. Kto jednak chciałby bardziej wnikliwie prześledzić losy rodziny Beksińskich, pobyć dłużej w miejscach z nimi związanych, może śmiało zarezerwować sobie całe popołudnie, a nawet dzień. I nie chodzi tu jedynie np. o dłuższe zwiedzanie zamkowej Galerii Zdzisława Beksińskiego, czy leniwy spacer po parku zaprojektowanym przez jego dziadka – Władysława. Każda z 11 sztalug, które napotkamy przy punktach ścieżki zawiera wiele cennych informacji oraz zdjęć, a specjalne fotokody na nich umieszczone, po zeskanowaniu telefonem komórkowym, dają dostęp do treści multimedialnych, których zajmująca lektura może nieco przedłużyć naszą wycieczkę. Fotokody ułatwiają też znalezienie kolejnego punktu ścieżki.
1. Zamek – Muzeum Historyczne (ul. Zamkowa 2)
To miejsce, w kontekście sanockich miejsc pamięci o Mistrzu Beksińskim, jest oczywiste. Od niego więc zaczyna się ścieżka spacerowa. Przypomnijmy, że to właśnie Muzeum Historyczne zostało spadkobiercą artystycznej spuścizny Zdzisława Beksińskiego. Możemy zobaczyć tu nie tylko jego najsłynniejsze dzieła ale i pierwsze próby rysunku, w wieku… 2 lat. Wrażenie robi także zrekonstruowana warszawska pracownia oraz obraz ukończony kilka godzin przed śmiercią Beksińskiego. Sam artysta bywał tu wielokrotnie – przyjaźnił się również z dyrektorem placówki – Wiesławem Banachem. M.in. to właśnie ich wspólne zdjęcie widnieje na stojącej przed zamkową bramą – sztaludze.
2. Plac św. Jana, Rynek
Stojąca przy placu Św. Jana willa Zaleskich to natomiast ślad pracy Kierownika Wydziału Budowlanego w Magistracie w Sanoku – Władysława Beksińskiego, dziadka Zdzisława. Budynek powstały w latach 1890-1910 był właśnie jego projektu. Także na pobliskim Rynku widać imponujące efekty pracy tego inżyniera. Odpowiadał on bowiem za projekt remontu ratusza w 1892 r., jak również przebudowę wieży kościelnej tutejszego Kościoła i Klasztoru oo. Franciszkanów. Od 2012 roku na Rynku stoi także pomnik z brązu przedstawiający Zdzisława Beksińskiego. Wykonał go Adam Przybysz.
3. „Arkady” (ul. Grzegorza 2)
Także charakterystyczna kamienica z podcieniami, nazwana „Ramerówką”, jest po części „sprawką” inż. Władysława Beksińskiego. To pod jego nadzorem przebiegała przebudowa budynku.
4. Gimnazjum nr 2 im. Królowej Zofii (ul. Sobieskiego 5)
Ten punkt ścieżki przypomina o dwóch przedstawicielach rodu Beksińskich. Do dawnego Gimnazjum Męskiego, które się tu mieściło uczęszczał zarówno Zdzisław, jak i jego ojciec Stanisław.
5. Park Miejski (ul. Mickiewicza)
Mierząca 362 m n.p.m., idealna na spacery – Góra Parkowa, jest jednym z najprzyjemniejszych miejsc w Sanoku. Jak się okazuje, także i w Parku Miejskim zostawili swoje ślady Beksińscy. Powstałą pod koniec XIX wieku oazę zieleni zaprojektował nie kto inny, jak naczelny architekt sanockich przestrzeni – Władysław Beksiński.
6. Cmentarz (ul. Rymanowska)
Mimo, że Zdzisław Beksiński i jego najbliższa rodzina , czyli żona Zofia i syn Tomasz przez ostatnie lata swojego życia mieszkali w Warszawie, zdecydowani byli, by pochowano ich właśnie w Sanoku. W ogromnym rodzinnym grobowcu spoczęła cała trójka. Ponadto leżą tam inni członkowie rodu Beksińskich: Władysław i Helena (dziadkowie Zdzisława) oraz Stanisław i Stanisława (rodzice Zdzisława). Należy przy tym wspomnieć, że projektantem zarówno cmentarza, jak i położonej nieopodal grobowca kaplicy w stylu neogotyckim był Władysław Beksiński.
7. Rondo im. Zdzisława Beksińskiego
Nikogo pewnie nie dziwi, że jedno z najgłośniejszych punktów miasta, czyli sanockie rondo poświęcono zasłużonemu i utalentowanemu mieszkańcowi Sanoka. Sam artysta nigdy nie krył, że uwielbia miejski zgiełk i… dania z McDonald’s. Ciekawostką jest, że popularna restauracja położona jest w najbliższym sąsiedztwie ronda.
8. I Liceum Ogólnokształcące (ul. Zagrody 1)
W Sanoku nie mogło też zabraknąć śladów Tomasza Beksińskiego, który dał się poznać jako popularny dziennikarz muzyczny oraz tłumacz. Jednym z nich jest miejsce gdzie przed laty zdobywał edukację i gdzie w 1977 r. zdał egzamin dojrzałości. Mowa o I LO. Tu właśnie odnalazł swoje zamiłowanie do dziennikarstwa oraz talent, który po latach ewoluował, by przynieść mu duże uznanie.
9. Dom Beksińskich (ul. Jagiellońska)
Po dawnym domu Zdzisława Beksińskiego i jego najbliższych, który zburzono w 1977 r., pozostała dziś tylko studnia przy której posadzono dąb upamiętniający artystę. I choć plac, na którym się znajdują, położony jest w sąsiedztwie głównej szosy, to chyba właśnie sztalugi symbolizujące ścieżkę zorganizowaną przez PTTK, mogą zwrócić uwagę przeciętnego przechodnia.
Wyjątkowo, w tym miejscu znajdują się 2 sztalugi. Oprócz tej poświęconej Domowi Beksińskich jest także ta, poświęcona następnemu przystankowi, czyli fabryce „Autosan”.
10. Fabryka Wagonów (obecny „Autosan”)
Współzałożycielem dawnej Fabryki Wagonów, gdzie dziś mieści się „Autosan” był pradziadek Zdzisława – Mateusz. Po latach, gdy z pierwotnego zakładu kotlarskiego, później zakładu przemysłowego, rozwinęła się Sanocka Fabryka Autobusów, zatrudnienie znalazł tam Zdzisław Beksinski (od ok. 1959 r. do początku lat. 70.). Wydaje się, że już wtedy jego projekty wyróżniały się nowatorską stylizacją i chyba nieco wyprzedzały swoje czasy.
11. Sanockie Błonie
Sanockie Błonie to miejsce wielu ważnych imprez plenerowych, a zielone tereny przyciągają spacerowiczów. Podobnie było przed laty, kiedy to Zdzisław Beksiński mieszkał jeszcze w Sanoku. Dowodem na to jest zamieszczone na sztaludze, jedno ze starych zdjęć, na którym artysta jeszcze jako 7-letnie dziecko pozuje podczas uroczystej prezentacji balonu „Sanok”. Fotografia ta pochodzi z 1936 roku.